JAGUAR
Gatunek ten opisał w 1758 roku Karol Linneusz. Jaguar jest największym kotem w Nowym Świecie. Wyglądem przypomina lamparta – ma cynamonowożółte futro z dużymi plamami w kształcie rozetek lub pierścieni. W porównaniu z lampartem ma cięższe, mocniej zbudowane ciało, większą głowę, krótsze nogi, szersze łapy i krótszy, ostrzej zakończony ogon. Najłatwiej jednak odróżnić go po tym, że w deseniu na jego futrze oprócz „lamparcich” plam i pierścieni występują również rozetki z dodatkowymi plamkami wewnątrz. Pod względem genetycznym jaguary są bardzo blisko spokrewnione z wszystkimi pozostałymi członkami rodzaju Panthera. O bliskim pokrewieństwie z lampartami i Iwami świadczy też wspólna charakterystyka ich głosów. Wśród jaguarów, podobnie jak wśród lampartów i wielu innych kotów, zdarzają się osobniki melanistyczne (czarne).
Jaguary występują w Ameryce Południowej i Środkowej, od północnej Argentyny po Meksyk.
Długość tułowia wraz z głową wynosi 100-180 cm, długość ogona – 40-70 cm; wysokość 55-76 cm; ciężar 30-150 kg. Największe osobniki żyją na terenach bardziej otwartych i podmokłych (np. brazylijski Pantanal), co może być spowodowane większą zasobnością pokarmową tych obszarów.
Jaguary mogą odbywać gody o dowolnej porze roku, ale przeważnie ruja występuje w porze deszczowej, a młode rodzą się po mniej więcej 101 dniach, na początku pory suchej. Samice wybierają na gniazdo miejsca dobrze osłonięte, takie jak wykroty, gęste zarośla, rozpadliny skalne itp. W miocie rodzi się od jednego do czworga kociąt, które ważą 700-900 g. Ssą mleko do 5-6 miesiąca życia, ale już w trzecim miesiącu zaczynają jeść mięso. Samice jaguarów uzyskują dojrzałość płciową w wieku 2-2,5 lat, natomiast samce w wieku 3-4 lat, ale młode odchodzą od matek znacznie wcześniej, bo już w wieku 20 miesięcy. Na wolności jaguary mogą dożywać wieku 11 lat. W niewoli żyją dwukrotnie dłużej.
Skład diety jaguarów jest bardzo obszerny – od małych gryzoni po wielkie tapiry (przy czym te ostatnie padają ich ofiarą wyjątkowo rzadko). Najczęściej jednak drapieżniki polują na te ofiary, które występują w danym rejonie najobficiej. Dlatego w niektórych miejscach zjadają głównie pancerniki, w innych pekari, jelenie lub kapibary, a w jeszcze innych żółwie i kajmany. Przypuszcza się, że spory udział zwierząt ziemno-wodnych w diecie jaguarów jest przyczyną, dla której koty te trzymają się blisko zbiorników wodnych. Na terenach intensywnie użytkowanych rolniczo dużą część pokarmu jaguarów (nawet do 50%) może stanowić bydło domowe, gdyż jest ono wypasane bez dozoru w dużych, łatwo dostępnych stadach.
Jaguary bytują w rozmaitych siedliskach, które zapewniają dobrą osłonę, odpowiednie zagęszczenie ofiar i dostęp do wody. Zamieszkują wilgotne lasy tropikalne i subtropikalne, suche lasy tropikalne, zarośla krzewiaste, sawanny, a nawet obszary półpustynne. W obrębie tych środowisk preferują miejsca położone blisko rzek, bagien, lasów namorzynowych, lagun lub nadrzecznych lasów galeriowych. Pływają znakomicie i często polują w wodzie. Na lądzie, mimo że dobrze się wspinają na drzewa, prowadzą zdecydowanie naziemny tryb życia (czasami tylko odpoczywają na konarach drzew).
Jaguary wiodą samotniczy tryb życia, choć terytoria poszczególnych osobników mogą w dużym stopniu nakładać się na siebie. Przypuszcza się, że największą tolerancję w użytkowaniu tej samej przestrzeni przejawiają samice i ich samodzielne potomstwo. Różne osobniki mogą polować na tym samym terenie, jeśli zwierzęta, którymi się odżywiają, gromadzą się w pewnych okresach tylko na niektórych obszarach, tak jak się to dzieje w okresowo zalewanym Pantanalu w Brazylii. Powierzchnia terytoriów jaguarów jest bardzo zmienna i zależy przede wszystkim od dostępności ofiar. Na przykład w Belize, gdzie jaguary odżywiają się głównie pancernikami, żyjącymi w dużym zagęszczeniu, stwierdzono, że rewiry tych kotów osiągają wielkość do 10-30 km2. W Pantanalu, gdzie jaguary polują na rzadko występujące pekari i kapibary, ich terytoria są dużo większe i przekraczają 150 km2.
Aktywność jaguarów przypada głównie na porę nocną lub zmierzchowo-świtową, chociaż w niektórych rejonach jeden ze szczytów aktywności może występować około południa. Taką zmienność tłumaczy się tym, że koty te dostosowują się do pór największej aktywności swoich potencjalnych ofiar. Okres aktywności jaguarów zajmuje 50 do 60% doby.
Największym zagrożeniem dla jaguarów jest zmniejszanie się powierzchni leśnej i rozdzielanie środowiska (a tym samym i populacji jaguarów) na małe, izolowane fragmenty. Skutkiem wzrastającego rozczłonkowania populacji jaguarów jest ich coraz bliższy kontakt z człowiekiem i jego gospodarką. Jaguary chętnie polują na bydło i owce, a farmerzy w odwecie usiłują je tępić, chociaż koty te objęte są ochroną we wszystkich krajach, w których występują.