CHAUS – KOT BŁOTNY

CHAUS – KOT BŁOTNY

Przez długi czas zoologowie uważali ten gatunek za blisko spokrewniony z rysiami, ale ostatecznie zaliczono go do rodzaju Felis. Niemniej jednak ze względu na liczne cechy odróżniające go od innych przedstawicieli rodzaju Felis, a więc żbików i ich bliskich krewnych, utworzono dlań osobny podrodzaj Chaus, którego jest jedynym reprezentantem. Chaus był jednym z dwóch kotów najczęściej przedstawianych na staro-egipskich malowidłach ściennych; drugim był kot nubijski. Egipcjanie przyuczali chausy do polowania na dzikie ptactwo.

Gatunek ten opisał w 1777 roku Schreber, chociaż wcześniej przypisywano autorstwo tego opisu Guldenstadtowi.

Obszar występowania chausów jest rozległy, obejmuje bowiem dolny Egipt, Izrael, Jordanię, Syrię, Irak, Iran, Azję Mniejszą, wschodnią część Zakaukazia; ku północy wzdłuż zachodniego wybrzeża Morza Kaspijskiego sięga do dolnego biegu Wołgi, a ku wschodowi przez Turkmenistan, Tadżykistan, Kazachstan dociera do chińskiego regionu Xinjiang; chausy żyją ponadto w Afganistanie, Beludżystanie i Nepalu, na Półwyspie Indyjskim, Cejlonie, w Birmie, Tajlandii i na Półwyspie Indochińskim.

Długość tułowia wraz z głową wynosi 56-94 cm, długość ogona – 20-31 cm; wysokość 40-50 cm, ciężar 4,5-12 kg. Ten długonogi kot jest większy od żbika, ma względnie krótki ogon i czarne krótkie (1,5 cm) pędzelki na czubkach uszu, czym przypomina rysia. Zasadnicze ubarwienie sierści waha się od piaskowego lub żółtawoszarego do szarobrązowego, niekiedy rudobrunatnego. W wieku dorosłym na tułowiu brak deseniu, ale na górnych partiach nóg zachowuje się śladowe pręgowanie. Zewnętrzna strona uszu jest rudawa, czarno zakończona. Czarno zakończony ogon bywa mniej lub bardziej wyraźnie pierścieniowany i ma słabo widoczną pręgę wzdłuż strony grzbietowej. Kocięta są czarno pręgowane, a deseń ten blednie, gdy osiągają dojrzałość płciową. Pierwszy górny ząb przedtrzonowy z każdej strony rozwinięty jest dobrze. Zdarzają się okazy melanistyczne. Oblicze chausa przypomina powiększone oblicze kota domowego typu aguti.

Ciąża trwa około 66 dni, w miocie rodzi się troje do pięciorga młodych, których ciężar przy urodzeniu nie jest znany, nie wiadomo też, jak długo ssą. Dojrzałość płciową osiągają w wieku 1,5-2 lat. Żyją do 14 lat (w niewoli).

Pokarm chausów stanowią głównie drobne gryzonie, a także zające, ptaki (np. bażanty i frankoliny), ponadto węże i jaszczurki. Łowią również ryby, za którymi nurkują. Naturalnymi wrogami tych kotów są lamparty, wilki, cyjony i hieny. Na razie istnienie gatunku nie wydaje się zagrożone, ale wciąż ubywa naturalnych obszarów zabagnionych, które stanowią najlepsze środowisko dla chausów.

O trybie życia chausów wiadomo niewiele.

W Indiach należą do najczęściej spotykanych małych kotów. Mogą zamieszkiwać rozmaite środowiska, w których występują bagna, rzeki i inne źródła wody – począwszy od poziomu morza aż do wysokości 2100 m. Wysokie nogi chausów są prawdopodobnie przystosowaniem do poruszania się po grząskim i gęsto zarośniętym podłożu. Aktywne są zarówno nocą, jak i w dzień. Na odpoczynek wybierają opuszczone nory borsuków, lisów lub jeżozwierzy, niekiedy szuwary lub zarośla. Poruszają się zazwyczaj powoli i ostrożnie, ale potrafią również biec, osiągając prędkość do 23 km/godz., i skakać, także wzwyż. Nie są szczególnie płochliwe. Często osiedlają się w sąsiedztwie siedzib ludzkich, a niekiedy nawet w starych i opuszczonych budynkach.

Na rozległym obszarze swego występowania chausy tworzą 9 podgatunków utożsamianych z rasami geograficznymi. Różnią się one ubarwieniem, rozmiarami ciała (formy z terenów zachodnich są na ogół mniejsze), a także gęstością i długością sierści, zwłaszcza zimą.