KARAKAL
Nazwa tego kota pochodzi od tureckiego słowa karakulak oznaczającego czarne ucho. Powtarzająca się w różnych językach druga nazwa „ryś stepowy” („pustynny”) jest z gruntu błędna, ponieważ karakale nie są blisko spokrewnione z rysiami. Gatunek ten opisał w 1776 roku Schreber. Odrębne genetycznie i morfologicznie karakale uznane zostały za jedynych przedstawicieli rodzaju Caracal, chociaż niektórzy autorzy nadal zaliczają je do rodzaju Felis lub nawet Lynx.
Karakale występują w północnych i zachodnich Indiach, Pakistanie, Afganistanie, Iranie, Turkmenistanie i północno-wschodnim Iranie aż po Jezioro Aralskie, a ponadto na terenach Arabii i prawie całej Afryki.
Długość tułowia wraz z głową wynosi przeważnie 62-82 cm, długość ogona -22-32 cm; wysokość około 45 cm; ciężar 8-15 kg, niekiedy więcej. Osobniki z azjatyckiej części zasięgu są najmniejsze. Karakale łączy z rysiami zewnętrzne podobieństwo – mają dość wysokie kończyny i długie pędzelki na uszach. Ich pędzelki jednak nie rosną (jak u rysiów) tylko na najwyższej krawędzi małżowin, ale pokrywają całą ich tylną powierzchnię. Ogon jest dużo krótszy niż u innych kotów, ale dłuższy niż u rysia (stanowi około 1/3 długości ciała). Różnią się one również od wszystkich gatunków rysiów innymi proporcjami czaszki i budową zębów. Uszy są długie, na tylnej stronie czarne. Ubarwienie futra jest ochrowobrązowe do ciemnobrązowego, pod spodem izabelowate, a u osobników bardzo jasnych – białe. Zdarzają się też osobniki czarne. Deseń ogranicza się do cieniowania na policzkach, plamek nad oczami i jednej większej plamy z każdej strony na górnej wardze; młode mają mniej lub bardziej wyraziście cętkowany brzuch i wewnętrzne strony kończyn. Postać jest smukła, ale silna. U niektórych osobników na podeszwach tylnych nóg wyrastają włosowe poduszki. Na większej części zasięgu (na południe od Sahary) karakale mogą rozmnażać się przez cały rok, natomiast w części północnej porody obserwowano głównie zimą lub wiosną. Ciąża trwa 70-79 dni; w miocie rodzi się jedno do czworga młodych ważących około 300 g. Młode ssą przez 4 miesiące; dojrzewają płciowo w wieku 13-16 miesięcy, ale samodzielne życie zaczynają wieść już w wieku 9-10 miesięcy. Maksymalna znana długość życia wynosi 19 lat.
Karakale odżywiają się ssakami rozmaitej wielkości, od myszy do gazeli, a także ptakami, jaszczurkami i wężami. Zdarza się, choć niezbyt często, że koty te, podobnie jak lamparty, wciągają swoją zdobycz na drzewo.
Karakale zamieszkują suche sawanny, stepy, zarośla krzaczaste i półpustynie. Unikają natomiast deszczowych lasów tropikalnych i obszarów całkowicie pustynnych. Samce i samice żyją osobno, chociaż zajmują przeważnie wspólne terytoria. Wielkość rewirów karakali może wynosić 7-27 km2 na zachodnim wybrzeżu Republiki Południowej Afryki (obszary porośnięte krzaczastymi zaroślami) i ponad 1100 km2 w Arabii Saudyjskiej, na terenie półpustynnym. Rewiry samców są kilkakrotnie większe niż samic i zawierają kilka mniejszych centrów aktywności, gdzie łatwiej znaleźć pokarm lub schronienie. Karakale dokładnie znają rozmieszczenie tych miejsc, ponieważ po dłuższym pobycie w jednym z takich centrów przemieszczają się prosto do następnego. Rewiry samców mogą nakładać się na siebie, ale zwierzęta te unikają jednoczesnego użytkowania tych samych miejsc żerowania lub spoczynku. W obrębie rewiru samca mogą znajdować się 1-3 rewiry samic. W ciągu jednej doby samiec karaka-la pokonuje ponad 10 km. Samice, mając 2-3-krotnie mniejsze terytoria, wędrują najwyżej 6 km na dobę. Samice tylko w niewielkim stopniu penetrują obszary swoich sąsiadek. Stwierdzono, że młode samice po usamodzielnieniu się pozostają blisko obszarów zasiedlonych przez ich matki i mogą nawet częściowo korzystać ze wspólnych terenów. Młode samce natomiast poszukują terenów do zasiedlenia nieraz w odległości 60-90 km od miejsca urodzenia.
Na niektórych obszarach karakale są aktywne głównie w nocy, a w innych mogą polować również w dzień. Bywają aktywne średnio przez 10 godzin w ciągu doby, ale czas ich aktywności zależy przede wszystkim od temperatury – najchętniej wyruszają na łowy w noce, kiedy temperatura nie przekracza 20°C. Latem są na ogół aktywne krócej niż zimą, gdyż chłodna noc szybciej się kończy.
Karakale wraz z gepardami należą do najszybszych kotów. W razie potrzeby, na przykład gonione przez psy, potrafią się dobrze wspinać na drzewa. Są tak zręczne, że nieraz chwytają ptaki w locie. Dawniej bywały gdzieniegdzie przyuczane do polowania. Karakale na razie nie należą do gatunków zagrożonych. Ich futro nie ma wartości handlowej, ale ponieważ mogą wyrządzać szkody wśród mniejszych zwierząt domowych, są intensywnie tępione przez farmerów, zwłaszcza w południowej Afryce i Namibii. Stwierdzono jednak, że nawet po całkowitym wytępieniu lokalnej populacji teren jest dość szybko zasiedlany przez karakale z sąsiednich obszarów. Gdy koty te nie są prześladowane, łatwo przystosowują się do życia na obszarach umiarkowanie zasiedlonych przez ludzi.