KOT ARABSKI

KOT ARABSKI

Gatunek ten odkrył w 1856 roku francuski przyrodnik kapitan Victor Lochę w jednej z oaz północnej Sahary. Nazwę gatunkową nadał mu na cześć komendanta ekspedycji, Marguerittea.

Dotychczas odkryto 4 oddzielne obszary występowania kotów arabskich: północno-zachodnia Sahara, Półwysep Arabski i zachodni Egipt, obszary na wschód od Morza Kaspijskiego (Kazachstan, Uzbekistan, Turkmenistan, północno-wschodni Iran) oraz pogranicze Pakistanu i Afganistanu. Izolacja tych obszarów, a także pewne różnice w umaszczeniu kotów zamieszkujących poszczególne strefy sprawiły, że uznano je za oddzielne podgatunki, co znalazło częściowe potwierdzenie w wynikach badań genetycznych. Z czasem może się jednak okazać, że izolacja ta jest tylko pozorna. Na początku XX wieku, gdy jedyne potwierdzone informacje dotyczące kotów arabskich pochodziły z północno-wschodniej Afryki, Ogniew, który znalazł kota arabskiego w Turkmenistanie, uznał go za nowy gatunek – Felis thinobia. Naukowcy zakładali bowiem, że koty rozdzielone tak rozległym obszarem nie mogą należeć do tego samego gatunku, a ich „nadzwyczajne podobieństwo” uważali za wynik zbieżności przystosowań do podobnych warunków bytowania. Dopiero później, gdy koty te znaleziono również w Arabii, badacze zdali sobie sprawę z pomyłki i uznali tę formę za podgatunek kota arabskiego. Być może więc mapa rozmieszczenia kotów arabskich zostanie w przyszłości uzupełniona jeszcze innymi obszarami. Wykrycie obecności tych kotów jest bardzo trudne, ponieważ rzadko pokazują się w dzień, a przy spotkaniu z człowiekiem zastygają w bezruchu, co sprawia, że ich piaskowe futro zlewa się z otoczeniem. Również w nocy trudno wykryć obecność kotów arabskich za pomocą reflektorów, gdyż na ich widok przymykają powieki i światło nie odbija się w oczach tych zwierząt.

Długość tułowia wraz z głową wynosi 46-57 cm, długość ogona – 29-36 cm; ciężar 2-3,5 kg.

Formy z Afryki i Półwyspu Arabskiego są mniejsze od zachodnioazjatyckich i mają nieco większe uszy.

Sierść jest gęsta, miękka i dość długa, na podeszwach rosną długie, gęste włosy osłaniające opuszki (poduszeczki) przed gorącem rozgrzanego piasku. Ubarwienie jest płowe, czubki uszu czarne. Na bokach ciała występują bardzo słabo widoczne pręgi lub plamy, natomiast wyraźne pręgi znajdują się na nogach i ogonie. U wielu osobników kark i grzbiet nie mają wzdłużnych prążków, są jednak nieco ciemniejsze. Charakterystyczną cechą kotów arabskich są stosunkowo duże uszy – szeroko rozstawione i nisko osadzone na bokach głowy. Być może dzięki nim lepiej słyszą odgłosy wydawane przez gryzonie w podziemnych tunelach. Na istotną rolę słuchu w życiu tych kotów wskazują również większe niż u innych kotów puszki słuchowe czaszki (jedynie *koty andyjskie mają podobną cechę).

Ciąża trwa około 65 dni, w miocie rodzi się (w kwietniu) dwoje do czworga kociąt, które osiągają samodzielność w wieku 6-8 miesięcy, a dojrzałość w wieku 14 miesięcy. Maksymalna znana długość życia wynosi 13 lat.

Dieta kotów arabskich składa się z drobnych kręgowców, zwłaszcza gryzoni pustynnych, na które polują w ich norach. Nomadowie uważają kota arabskiego za łowcę węży. Większą zdobycz, której nie zjadają od razu, przykrywają piaskiem. Mogą praktycznie obywać się bez wody, zadowalając się tylko płynami ustrojowymi swoich ofiar.

Nowych danych dotyczących zachowania tych kotów dostarczyły niedawno badania prowadzone w Izraelu, w których zastosowano znakowanie nadajnikami radiowymi. Okazało się, że tryb życia kotów arabskich jest bardzo regularny. Dzień spędzały przeważnie w wykopanych przez siebie lub przystosowanych norach innych zwierząt. Rzadko widywano je poza norami – najczęściej zdarzało się to po kilkudniowych opadach deszczu. Po zapadnięciu zmroku opuszczały nory i zawsze przez 15 minut siedziały w pobliżu otworu wyjściowego, lustrując otoczenie. Następnie udawały się na wędrówkę, w czasie której pokonywały średnio ponad 5 km, polując. Po powrocie przed wejściem do nory za każdym razem siadały na kilka minut, rozglądając się dokoła. Każda nora mogła być używana na zmianę przez różne osobniki, ale w ciągu jednego dnia koty nigdy nie zmieniały nory. Rewiry łowieckie samców nakładały się częściowo na siebie i średnio zajmowały powierzchnię 16 km2. Środowiskiem bytowania kotów arabskich są pustynie skaliste i piaszczyste. Z tego powodu jest to – jak się wydaje – jeden z najmniej zagrożonych gatunków kotów. Ich środowisko rzadko bywa obiektem destrukcyjnej działalności ludzkiej, chociaż w Izraelu nawet piaski są obecnie wykorzystywane pod uprawy. Postępujące pustynnienie wielu rejonów świata może sprzyjać rozprzestrzenianiu się tego gatunku. Do niedawna koty arabskie, które trudno jest zauważyć wśród skał i piasków, uważano za bardzo rzadkie. Badania przeprowadzone w Izraelu wykazały, że na terenie o powierzchni 100 km2 może żyć około 20 osobników. Koty arabskie nie są masowo zabijane dla futer. Nie wyrządzają też wielkich szkód w hodowlach drobiu. Nawet jeśli zdarzają się takie przypadki, hodowcy nie zabijają ich, mając religijny szacunek do małych kotów.

Kot arabski jest blisko spokrewniony ze żbikami, toteż część badaczy uważa, że w pewnych okolicach mógł się przyczynić do powstania niektórych ras i odmian kotów domowych.