Uzębienie kotów – Narządy zmysłów

Kocie zęby. Uzębienie kotów, podobnie jak innych drapieżników, składa się z siekaczy, kłów oraz zębów przedtrzonowych i trzonowych, a cały aparat zębowy określany jest jako tnąco-kruszący. Zasadnicze podobieństwo aparatu zębowego kotów i pozostałych członków rzędu drapieżnych na tym się jednak kończy. Liczba i budowa zębów wskazuje na ich wyjątkowe przystosowanie do odżywiania się mięsem. Ta specjalizacja polega m.in. na zredukowaniu liczby zębów trzonowych i przedtrzonowych, które u wszystkich drapieżników służą do odcinania mięsa i kruszenia kości. Największe z tych zębów, tzw. łamacze (ostatnie, czwarte zęby przedtrzonowe i pierwsze trzonowe), są u kotów znacznie wyższe i ostrzejsze, i bardziej nadają się do cięcia niż kruszenia. Kły kotów są proporcjonalnie dłuższe i bardziej okrągłe w przekroju niż kły psów. To wskazuje, że są one używane do zadawania głębokich ran i przytrzymywania ofiary. W istocie koty używają kłów do przebijania skóry w okolicy tchawicy w celu uduszenia ofiary lub przegryzienia jej karku, aby przerwać rdzeń kręgowy albo przebić podstawę czaszki,

Narządy zmysłów kotów są niezwykle sprawne; szczególną wrażliwością odznacza się słuch i wzrok. Oczy są na ogół duże, usytuowane z przodu, co umożliwia widzenie trójwymiarowe (stereoskopowe, przestrzenne). Wiele gatunków prowadzi przeważnie nocny tryb życia, ale mogą być też aktywne w dzień. Dlatego ich źrenice muszą być przystosowane do dużych zmian wielkości. Mięśnie zwierające źrenicę nie otaczają jej koncentrycznie tak jak u człowieka, lecz przeplatają się ze sobą, dzięki czemu eliptyczna źrenica może u kotów małych zamykać się prawie całkowicie – zostają tylko dwa otworki po obu stronach szparki. Źrenica kotów dużych jest zupełnie okrągła w ciemności, ale przy jasnym świetle zwęża się do kształtu małej elipsy. Na dnie oka pod siatkówką leży (podobnie jak u innych zwierząt aktywnych nocą) błona odblaskowa (tapetum lucidum), która odbija światło, powodując ponowne pobudzenie komórek światłoczułych siatkówki (pręcików). Dzięki temu oczy kotów są bardziej czułe na światło – podwójne wykorzystanie nielicznych promieni światła umożliwia im dość dobre widzenie w mroku. Wpływa na to również znacznie większa niż u ludzi liczba pręcików w stosunku do komórek wrażliwych na barwy (czopków) oraz większa powierzchnia źrenic.

Wrażliwość słuchu jest różna u poszczególnych gatunków kotów, ale z reguły obejmuje skalę częstotliwości drgań daleko wykraczającą poza skalę dźwięków słyszalnych dla ludzi, wliczając w to ultradźwięki. Charakterystyczną cechą ucha środkowego – jamy bębenkowej -kotów, łaszowatych i hien jest przegroda dzieląca je na części.

Węch kotów nie jest tak dobrze rozwinięty jak węch innych drapieżników. W nabłonku węchowym pokrywającym jamę nosową kotów jest około dwukrotnie mniej receptorów niż w nabłonku psów. Również opuszka węchowa odpowiedzialna za przetwarzanie informacji z nabłonka węchowego zajmuje relatywnie mniejszą objętość mózgu niż u innych drapieżników. Węch pełni raczej pomocniczą funkcję w stosunku do innych zmysłów podczas polowania, ale ma duże znaczenie w komunikacji międzyosobniczej, a także przy odnajdowaniu pokarmu. Niektóre koty, na przykład rysie, potrafią odczytywać ze znaków zapachowych zostawianych przez inne osobniki informacje dotyczące płci, wieku i stanu fizjologicznego. Niewykluczone, że znaki te pozwalają im nawet rozpoznawać znajome osobniki.

W orientacji przestrzennej niezwykle ważną rolę odgrywają również inne narządy zmysłu mechanicznego. Są to włosy czuciowe, zwane też wibrysami albo włosami zatokowymi, jako że u ich nasady znajdują się skórne zatoki, do których dochodzą zakończenia nerwowe. Włosy te, rosnące nad oczami, na policzkach i na pysku, a także na wewnętrznej stronie przedramion, tworzą łącznie z narządami innych zmysłów wrażliwy aparat odbiorczy, dzięki któremu zwierzę rozpoznaje rodzaj, kierunek i znaczenie napływających ze środowiska bodźców, a ponadto określa wielkość i kształt przedmiotów obecnych w otoczeniu. Odkryto niedawno, że obszary mózgu kotów domowych, które reprezentują zmysły dotyku i wzroku, znajdują się bardzo blisko siebie, dlatego wydaje się, iż interpretacja otoczenia przez koty może polegać na jednoczesnym odbieraniu i przetwarzaniu bodźców wzrokowo-dotykowych. Ma to istotne znaczenie ze względu na nocny tryb życia, jaki prowadzi większość tych drapieżników. Gepardy, które są najbardziej dziennymi łowcami spośród kotów, mają bardzo zredukowane wibrysy.

Koty znane są także z doskonale rozwiniętego zmysłu równowagi, który ma swe siedlisko w kanałach półkolistych każdego ucha wewnętrznego (błędników). Zmysł ten jest szczególnie ważny dla gatunków, które często chodzą po drzewach i skałach.